როგორც გეოლოგები ამბობენ - საქართველო ეკოლოგიური კატასტროფის საფრთხის წინაშეა. წელს ჩვენს ქვეყანაში სტიქიამ შეუქცევადი ხასიათი მიიღო.ღვარცოფებით მოისილა, დაიმეწყრა, მდინარეებით გაირეცხა და დაიტბორა სვანეთის, სამეგრელოს, იმერეთისა და კახეთის მთიანი რეგიონები. გეოლოგების თქმით, საშიშროების საშუალო რისკის არეალში მოექცა შიდა და ქვემო ქართლის ტერიტორიებიც.
სტიქიური პროცესების აფეთქება 2001-წლიდან დაიწყო. 2003-2005 წლებიდან კი, პროცესმა შეუქცევადი ხასიათი მიიღო. "მწვანეთა პარტიის" ლიდერი გიორგი გაჩეჩილაძე ამბობს, რომ საქართველოს ყველა რეგიონი მეწყერსაშიშ ზონაშია და თუ პროცესების პრევენცია არ მოხდა, უახლოეს წლებში შედეგი კატასტროფული იქნება. მისი თქმით, არც ის არის გამორიცხული, რომ ქვეყანაში ეკომიგრანტების რაოდენობა ოკუპირებულ ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ პირების საერთო რაოდენობას გაუტოლდეს.
რით არის განპირობებული სტიქიური კატასტროფების მოხშირება? რა პრევენციული ზომების გატარებაა შესაძლებელი მსხვერპლის თავიდან აცილების მიზნით? ამ საკითხვებზე გიორგი გაჩეჩილაძე გვესაუბრება:
- საქარველოს ტერიტორიის 70% ფერდობებსა და მთებს შეადგენს. ეკოლოგირი კატასტროფები - ღვარცოფები, მეწყერები და წყალდიდოებები მთიანი რეგიონისთვის დამახასიათებელია, თუმცა არსებობს დაცვის ბუნებრივი მექანიზმი ანუ ტყე. ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიის 40%-ს ტყეს შეადგენს, ხოლო ამ ტყეების 97% განლაგებულია ფერდობებზე და მათ დაცვითი ეკოლოგიური ფუნქცია გააჩნიათ. რაც უფრო მცირდება ტყის საფარი, მით უფრო იმატებს წყალდიდოებები და ღვარცოფი. ბოლო დროს, ხელისუფლების დაუდევრობის გამო, მთიან ზოლებში ხე-ტყე დაუზოგავად ნადგურდება და ღვარცოფებისა და წყალდიდობებს ვეღარაფერი აკავებს.
მმართველი გუნდი საშვილიშვილო დანაშაულს ჩადის, როდესაც 49 წლიანი იჯაროთ ტყეს ჩინელებსა და ინდოელებს აძლევენ. ეს ხალხი ჩვენს ტყეებს დაუნდობლად ჩეხავენ. შესაძლოა, მალე მთელი ქვეყანა თავზე დაგვაქციონ.
- ტყის იჯარით გაცემისას, გარკვეული შეზღუდვები ხომ არის დაწესებული?
- წესით შეზრუდვები უნდა იყოს, მაგრამ სამწუხაროდ, ასეთი რამ არ არსებობს. ამ ხელსიფლებას, მთავარია, ფული მისცე და სხვა არაფერი აინტერესებს. უცხოელებიც ითვალისწინებენ, რომ საქართველო არასტაბილური სახელმწიფოა და ცდილობენ, რაც შეიძლება მოკლე დროში მეტი ხე მოჭრას და ფული სწრაფად ამოიღოს. ყველაზე ცუდი კი ის არის, რომ მაღალი ხარისხის, სწორ და ლამაზ ხეებს ჭრიან. ამის გამო, როგორც მეტყეევები ამბობენ, ტყეებში ძირითადად დაბალი ხარისხის დაგრეხილი ხეებია დარჩენილი.
- პრევენციის მიზნით, ხეებს არ რგავენ?
- პრევენციის მიზნით არაფერი კეთდება, მხოლოდ პიარის მიზნით, ტელეკამერების წინ აწყობენ საჩვენებელ ღონისძიებებს. აგვისტოს ომის დროს ბორჯომში ტყის საკმაოდ დიდი მასივი დაიწვა. მმართველმა გუნდმა თქვა, რომ დამწვარი ხეებისგან ტყის გასათავისუფლებლად საკმაოდ დიდი თანხა გამოყო. აბა, წადით და ნახეთ, რა მდგომარეობაა - დამწვარი ხეები ისევ ისე დგას.
ახლა ერთადერთი გამოსავალი ის არის, რომ ხელისუფლებამ სასწრაფოდ გამოაცხადოს მორატორიუმი ხე-ტყეზე და მხოლოდ სანიტარული ჭრების ნებართვა გასცეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ძალიან დიდი საფრთხის ქვეშ აღმოვჩნდებით.
გასათვალისწინებელია ისიც, რომ გლობალური დათბობის გამო სტიქიური პროცესები კიდევ უფრო შეუქცევადი გახდება. ტემპერატურის მომატების გამო ოკეანიდან და ზღვიდან მეტი წყალი ორთქლდება და შესაბამისად ნალექების რაოდენობაც მატულობს. მთელმა სიცივილურმა სამყარომ შეიმუშავა გლობალურ დათბობასთან და კლიმატურ ცვლილებებთან ადაპტაციის პროგრამები. იმ ქვეყენებში სადაც ნორმალური ხელისუფლებაა, სპეციალური სამსახურებია შექმნილი და მეცნიერები ჰიდროლოგიურ პროგნოზებს აკეთებენ და ხელისუფლებას წინასწარ ატყობინებენ, თუ სად შეიძლება მოვარდეს ღვარცოფი, სად წყალი ადიდდეს და სად მეწყერი ჩამოწვეს.
ეკოლოგიური კატასტროფები საქართველოს მსგავს მთიან სახელმწიფოებში - ავსტრიასა და შვეიცარიაშიც ხშირია, მაგრამ მსხვერპლი იქ ფაქტობრივად ნულის ტოლია, ზარალი კი უმნიშვნელო, რადგან ამ ქვეყნებში მეტეოროლოგიური ინსტიტუტები მუშაობენ, ხელისუფლება პრევენციულ ღონისძიებებს, ნაპირდაცვით სამუშაოებს ატარებს, საშიშ უბნებზე მშენებლობას კრძალავს და გზების დაგებისას მეწყერულ პროცესებს ითვალისწინებს. ჩვენს ხელისუფლებას კი გარემოსდაცვითი ღონისძიებების გატარება ზედმეტი ფულის ხარჯვად მიაჩნია. არადა, ის 20 თუ 30 მილიონი დოლარი, რაღაც იდიოტური ფილმის გადაღებისთვის რომ გადაიხადეს, ერთი რაიონის უსაფრთხოებას მაინც უზრუნველყოფდა.
ჩვენს ქვეყანაში მდინარეების დიდ ნაწილზე ნაპირსამაგრი სამუშაოები წლების განმავლობაში არ ჩატარებულა, რაც ჩატარდა, საკმაოდ მცირეა. შედეგად, ქვეყნის ყველა რეგიონი საკმაოდ სერიოზული საფრთხის წინაშეა. ბუნებრივი კატასტროფები წელიწადში მინიმუმ 300 მლნ დოლარით გვაზარალებს. იმიტომ რომ ინგრევა სახლები და ხიდები, ნადგურდება ინფრასტრუქტურა, ნაყოფიერ მიწებს უჩნდება ეროზია. ადამიანის სიცოცხლეზე აღარ მაქვს ლაპარაკი. სტიქიური უბედურების გამო, ბოლო ოცი წლის განმავლობაში ათი ათასი ადამიანი გარდაიცვალა და ორმოცდაათი ათასი ოჯახი ეკომიგრანტი გახდა.
საქართველოში საბჭოთა კავშირის დროს არსებობდა საკმაოდ ძლიერი გეოლოგიის სამსახური სადაც უამრავი სპეციალისტი მუშაობდა, რომელთა უმთავრესი ფუნქცია სწორად მთიანი რეგიონების კონტროლი იყო. მდინარეებზე დაკვირვების პუნქტები იყო განთავსებული და ყველდღიურად იზომებოდა წყლის ტემპერატურა და ქვა-ღორღის რაოდენობა, რის საფუძველზეც კვლევითი ინსტიტუტები პროგნოზებს აკეთედებდნენ.
- განსაკუთრუბელად სახიფათო ზონები რომელია?
- სულ 53 500 ადგილია სახიფათო ზონად მიჩნეული. 5 000 ზვავსაშაში კერაა. ეს ყველაფერი შესწავლილი და განალიზებულია, სპეციალური რუკებიცაა შექმნილი, მაგრამ ამ ხელისუფლებას არაფერი აინტერესებს, მშენებლობის დროსაც კი არ ითხოვს ეკოლოგიურ და გეოლოგიურ დასკვნებს. კანონებიც ისე მოარგეს საკუთარ ნება სურვილებს, რომ ვეღარაფერში შეედავები. ერთი სიტყვით, კანონით დააკანონეს უკანონობა და ქვეყნის დაქცევა-დანგრევაში ხელს ითბობენ.
